Futbolda son yıllarda en çok tartışılan hususlardan bir tanesi, oyundaki teknoloji kullanımı… Topun kale çizgisini geçip geçmediğinden, son oyuncunun ofsaytta olup olmadığına kadar bir çok hususta son kelamı artık beşerler değil; makineler söylüyor. Bu yenilikler ortaya daha adil kararların çıkmasına vesile olsa da; futbolun ruhuna ziyan verdiği, doğallığını bozduğu, eski hoşluğunu alıp götürdüğü cinsinde bir dolu tenkidin gayesi oluyor.
Ne var ki futbolun romantikleri, yeşil alanlardaki her bir yeni gelişmeden hicap duyacak değiller. Zira bu haberimiz onların yüzünü güldürecek cinsten!
Avrupa futbolunda değerli bir değişim bu dönem sessiz sedasız hayata geçiriliyor. Tribün kültüründe kıymetli bir yeniliği getirecek uygulama resmen başlatıldı. Aslında buna ‘yenilik’ demek de pek uygun düşmeyebilir zira aslen hayli eski olan bir uygulama tekrar yürürlüğe konuyor. Koltukların bulunmadığı tribünlerin manzarası, bizleri adeta bir vakit seyahatine çıkaracak.
Eskiden statlarda koltuklar yoktu ve seyirciler maçları ya beton blokların üzerinde oturarak ya da ayakta izlerlerdi. O koltuksuz statlarda fanatik taraftar kümeleri saatlerce hiç oturmadan, dökülen çimentodan sonrasına karışılmamış yerler üzerinde kadrolarını çılgınca takviyeler, koltuk ortası ara diye bir şey olmadığından birbirleriyle ortayı açmadan şarkılar-türküler söylerlerdi.
Yaşanan kimi bahtsız olayların akabinde ayakta maç izleme devri kıta çapında memleketler arası müsabakalarda sona erdirilmiş, tüm statların koltuklu hale getirilmesi zarurî kılınmıştı. Bu yasağın üzerinden 30 yıldan fazla bir vakit geçti ve artık tekrar o günlere dönüyoruz. Bu sefer tüm stat olmasa da, stadyumun en azından muhakkak kısımları koltuksuz olacak ve burada ateşli taraftarlar gruplarını ‘daha bir canı gönülden’ destekleyebilecek.
Halihazırda üç kıymetli futbol ülkesi bu uygulamayı bir müddettir kendi liglerinde hayata geçirmiş ve yapagelmekteydi. Fransa ve Almanya’nın akabinde son olarak İngiltere’de de geride kalan dönemin akabinde Premier Lig ve Championship karşılaşmaları için ayakta seyirciye müsaade çıktı. Bu gelişmelere Avrupa futbolunun işverenleri da kayıtsız kalmadı, 2022-23 dönemiyle birlikte Avrupa kupalarında ‘güvenli ayakta’ izleyicilere müsaade edilmeye başladı.
UEFA içinde bulunduğumuz dönemi pilot dönem ilan etti ve müşahede süreci için kıtanın beş büyük ligindeki kadroların statlarına bu hakkı tanıdı. İspanya ve İtalya’da bahse mevzu uygulama yerelde mevcut olmadığı için, İngiltere, Almanya ve Fransa’nın kapsam dahilinde olduğu ortaya çıkıyor. UEFA yetkilileri Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi, Konferans Ligi üzere milletlerarası kulüp karşılaşmalarının yanı sıra, ayakta seyircisi olan grupların kendi ülke liglerindeki maçları da yerinde takip edip notlarını almaya başladılar.
Uygulamanın bu sezonki deneme sürecinin akabinde önümüzdeki dönemle birlikte kalıcı onaya kavuşması ve UEFA üyesi tüm federasyonlarda geçerlilik kazanması bekleniyor. İşin özeti; yakında tüm Avrupa’da bir çok ülkede ve bir çok statta koltuksuz tribünler mantar üzere bitmeye başlayacak.
Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor üzere temsilcilerimizin statlarında, koltukların olmadığı kale ardı kısımları ve bu tribünlerde davullarını çalan omuz omuza vermiş taraftarları göreceğimiz günler de çok uzakta olmayabilir.
Kapasiteler arttı
UEFA tarafından Avrupa kupalarını kapsayacak halde yürürlüğe sokulan ‘ayakta güvenli’ taraftar uygulaması bu dönem itibariyle başladı. Belirli kriterleri karşılayan, statlarında koltuksuz kısımlar bulunan gruplar bu tribün kısımları için maçlara ayakta taraftar alabiliyor. Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi, Konferans Ligi olmak üzere üç kulvarda kadrolara müsaade ediliyor.
Almanya’nın iki dev grubu Bayern Münih ve Borussia Dortmund, Bundesliga’nın akabinde bu dönem Şampiyonlar Ligi’nde de koltuksuz tribünlerini kullanmaya başladılar. Borussia Dortmund’un stadı Westfalen’de 66 bin olan kapasite, UEFA’nın ‘güvenli ayakta’ seyirciye bu dönem müsaade vermesiyle artış gösterdi, Kopenhag maçını 71 bin biletli seyirci izledi.
Allianz Arena’daki Bayern Münih-Barcelona müsabakası da, ayakta ekstra seyirciye müsaade verilmesiyle 75 bin rekor biletli seyirciye konut sahipliği yaptı. Dortmund önümüzdeki haftalarda bu sayısı 81 bine kadar çıkarabilecek.
FSE’nin uğraşı karşılık buldu
Avrupa Futbol Taraftarları (FSE) isimli kuruluş, ayakta seyirci uygulamasının yürürlüğe girmesinde en değerli hisse sahibi oluşumlardan biri olarak öne çıkıyor. Uzun yıllardır mevzuyu UEFA’nın gündemine getiren, hususla ilgili taleplerini Avrupa futbolunun işverenlerine ileten FSE, ayakta seyircinin güvenliksiz bir durum yaratmadığını savunurken, tamamı koltuklu statların bilet fiyatlarını artırdığına da dikkat çekip duruyordu.
Politecnico araştırdı
İtalya’nın ünlü teknik üniversitesi Politecnico, UEFA’nın isteği üzerine kapsamlı bir çalışma yürüttü. Milano’daki okul 2021’in Aralık ayında bahisle ilgili görevlendirilirken, ayakta seyircili statların yaygınlığı, bunların teknolojik durumu, güvenlik idareleri ve bu mevzudaki lokal yönetmeliklerin çerçevesi hakkında bağımsız bir araştırma gerçekleştirdi. Güvenliğin sağlanmasında ve düzenleyici çerçevede stattan stada değişen farklılıklar ortaya konuldu. UEFA İdare Şurası buradan gelen bilgileri de göz önünde bulundurarak ‘Ayakta Tribünler Müşahede Programı 2023’ü uygulamaya koydu.
Heysel-Hillsborough birer milat oldular
Avrupa’da 1988’den sonra futbol taraftarlarının birinci kere ayakta durmalarına müsaade veriliyor. 1985’te Brüksel’deki Heysel Stadı’nda oynanan Liverpool-Juventus Şampiyon Kulüpler Kupası final uğraşı büyük bir faciaya sebep olmuştu. Taraftarlar ortası olaylarda çıkan arbedede, birden fazla ezilerek ve sıkışarak olmak üzere 39 kişi hayatını kaybetti.
Bu olay Avrupada’ki stadyumlar açısından bir milat oldu. 1989’da İngiltere’de 97 kişinin vefatıyla sonuçlanan Hillsborough Faciası’nın da yaşanmasıyla artık koltuksuz statlar devri bitmeye başlayacak, ayakta seyircilere veda edilecek, bu uygulama yavaş yavaş yaşlı kıtanın tamamına yayılmaya başlayacaktı.
Sarı Duvar’da 25 bin kişi
Ayakta seyirci uygulamasını Bundesliga’da yıllardır uygulayan Almanya’da, Borussia Dortmund’un stadında 25 bin, Bayern Münih’te 15 bin kişilik koltuksuz kısımlar bulunuyor.
Almanya, en büyük kapasiteli koltuksuz tribünleri bünyesinde barındıran Avrupa ülkesi. Borussia Dotmund’un stadında 25 bin kişi kapasiteli koltuksuz kısım bulunuyor. ‘Sarı Duvar’ isimli kale gerisinde müsabakalar ayakta seyrediliyor. Bayern Münih’in mabedi Allianz Arena’nın ise 15 bin kişinin ayakta durabileceği koltuksuz kısmı mevcut.
Hannover, Köln üzere daha bir çok ekibin koltuksuz tribünleri mevcut. Bundesliga’da maçları koltuksuz oynatırken, UEFA’nın yasağı gereği uzun mühlet ulusal ve milletlerarası turnuvalarda farklı düzenlemelere geçiş yapan Almanlar, uygulamanın artık kıta çapına yayılmasıyla çok rahatlayacak.
İngiltere’de Chelsea, Tottenham, Manchester United ve Manchester City üzere kulüplere bu dönem statlarında ayakta kısımlar oluşturma müsaadesi verildi. Fransa’da dört yıl evvel Lens ve Amiens uygulamayı birinci deneyen kulüpler olmuştu.
Hollanda, Galler ve İskoçya’da da ayakta seyirci yasakları kaldırıldı. Celtic Park’ta 3 bin kişi kapasiteli kısımda koltuklar söküldü.