Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde 7.7 ve Elbistan ilçesinde 7.6 büyüklüğünde meydana gelen ve 11 vilayette yıkıma neden olan zelzeleler, kentlerin mümkün bir zelzeleye karşı durumunu gündeme getirdi. 30 Ekim 2020 tarihinde Ege Denizi Seferihisar açıklarında 6.6 büyüklüğünde meydana gelen sarsıntıyla sarsılan ve zelzele riski yüksek bölgede bulunan İzmir için uzmanlar, zelzeleye hazırlık konusunda değerli ikazlarda bulundu. İzmir kent merkezini etkileyebilecek 13 fayın bulunduğunu ve fayların 6.5- 7 üzerinde sarsıntı üretme potansiyeli olduğunu lisana getiren Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Koray Çetin Önalan, İzmir orta nokta olmak üzere 100 kilometre yarıçaplı bir dairenin içindeki her canlı fayın İzmir’i etkileyeceğini belirtti. İzmir’de zelzelenin yıkıcı tesirini canlı faylar üzerinde ve sulak alanlarda gösterdiğini aktaran Önalan, 30 Ekim 2020 tarihinde İzmir’e 70 kilometre uzaklıkta gerçekleşen zelzelede yıkıcı tesirini Bayraklı’da görüldüğüne değindi.
‘YAPILAŞMAYI İZMİR’İN YÜKSEK ALANLARINA HAKİKAT KAYDIRMALIYIZ’
Bayraklı Ovası’nın tabanı ile benzeri özelliklere sahip, suya doygun alanların riskli alanlar olduğuna dikkat çeken Koray Çetin Önalan, Karşıyaka, Çiğli, Bornova, Konak’ta Alsancak ve kıyı yolunun riskli olduğunu ve buralarda yapı stokunun sıkıntılı olduğunu vurguladı. Afete karşı inançlı konutlar yapılması gerektiğini lisana getiren Önalan, “Gerekli araştırmaları ve etütleri tamamlayarak, kaya ortamlarda yapılan binaların zelzeleye çok daha dirençli olduğunu yaşayarak gördük. Münasebetiyle, bundan sonra yapılaşmayı, gerekli mühendislik çalışmalarını yapmak kaydı ile İzmir’in yüksek alanlarına yanlışsız kaydırmalıyız” dedi.
‘YAPI STOKU OLUMSUZ TABLO OLUŞTURUYOR’
İzmir yapı stokunun yüzde 60-70’inin inançlı olmadığını belirten İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Eylem Ulutaş Ayar, 2000 yılı öncesine dair uygulamalarda telaş duyduklarını vurguladı. İzmir’de 7 büyüklüğünde sarsıntı beklendiğini aktaran Ayar, “İzmir’deki yapı stokunun durumu nedeniyle olumsuz bir tabloyla karşılaşacağımız bir gerçek. Şu anda daha hazır değiliz. Çalışmalarımız sonrasında ya yapıları güçlendirmemiz lazım ya da yıkıp, tekrar yapmamız lazım. Bu kısım ekonomik kaynağa bakar. Bu çalışmalar kesinlikle devlet eliyle yapılmalı, kamu kaynakları kullanılmalı. Bilimsel çalışmalar sonuca bağlanmalı. Mahallî idare, hükümet iş birliği yapmalı. Çünkü siyaset üstü bir hususla karşı karşıyayız” tabirlerini kullandı.
‘YÜKSEK NÜFUSU OLAN İLÇELERDE TOPLANMA ALANLARI SIKINTILI’
İzmir’deki afet toplanma alanlarının durumuyla ilgili bilgi veren Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Mimarlık Fakültesi Kent ve Bölge Planlama Kısmı Şehircilik Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hilmi Evren Erdin, İzmir’de 11 merkez ilçeyi kapsayan çalışma kapsamında 2 bin 784 adet potansiyel alanın 361 adetinin direkt uygun olmadığı, kimilerinin ise öncelikli olarak toplanma alanı seçilmesinin uygun olmadığının tespit edildiğini belirtti. 1 milyondan fazla nüfusun bulunduğu Karabağlar, Konak ve Karşıyaka ilçelerinin erişim manasında meseleler olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Erdin, kullanılabilirlik, güvenlik ve erişilebilirlik kriterlerine nazaran alanların belirlenmesi gerektiğini söyledi. İmar planlarının afet olgusu ve afet durumundaki mekansal muhtaçlıklar çerçevesinde tekrar kıymetlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Erdin, “Yetersiz ve riskli ilçe ve bölgeler özelinde öncelikli olmak üzere kent ve ilçelerin toplanma alanına husus olacak açık ve yeşil alan gereksiniminin afetler temelinde tekrar ele alınması ve kentsel yeşil ağ sisteminin oluşturulması önemlidir” dedi.
‘EGE DENİZİ’NDEKİ GÖMÜLÜ FAYLARA DİKKAT’
Jeofizik Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Sinancan Öziçer ise İzmir Körfezi ve Ege Denizi’ndeki gömülü fayların belirlenmesi gerektiği belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Son 30 yıla baktığımızda ölümcül sarsıntıların denizlerdeki faylardan meydana gelen zelzeleler olduğunu görüyoruz. Denizlerdeki fayların araştırılması gerekiyor. Ege Denizi’nde, 30 Ekim’deki sarsıntının büyüklüğünde potansiyel gömülü fay olabilir. Bu araştırmaların süratli bir halde yapılması lazım. Dokuz Eylül Üniversitesi’ne ilişkin Piri Reis gemisi ile İzmir Körfezi’nde bir çalışma yapıyor. Körfezde sismik çalışmalar yapılıyor ve muhakkak başlı faylar tespit edildi. Ege Denizi açıklarında Sisam, Samos hatta Muğla taraflarında ‘Helen yayı’ dediğimiz alan da dahil olmak üzere önemli bir formda incelenerek fayların tahlillerinin ve geometrisinin jeofizik sistemlerle çıkartılmasını öneriyoruz. İzmir fay çizgilerinin bilhassa Ege Denizi’nin tomografisini çıkaralım. İzmir Körfezi ve Ege Denizi’ndeki faylar tespit edilerek yol haritası belirlenmeli.”
DENİZ ULAŞIMI HAZIRLIKLAR YAPILDI
İzmir’de mümkün bir sarsıntıda kent içindeki yol, köprü, viyadüklerin ziyan görmesi durumunda ya da oluşabilecek denetimsiz trafik yoğunluğu göz önüne alındığında, deniz ulaşımının devam etmesinin büyük değer arz ettiğini belirten İzmir Büyükşehir Belediyesi yetkilileri ise mevzuyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Mevcut iskelelerde hasar oluşması durumunda 2 adet yüzer iskele hizmete alınacaktır. Ayrıyeten körfez içerisinde acil durumlarda kullanılabilecek alternatif yanaşma yerleri envanteri oluşturulmaktadır. İç körfezde Pasaport, Alsancak Kordon, Karşıyaka Kıyı, Konak İskelesi batı bloğu ve Karantina-Göztepe bölümünde belirlenmiş olup körfez dışında ise Güzelbahçe, Urla, Çeşme, Foça ve Dikili akslarında da yanaşma envanteri çalışmaları devam etmektedir. Filomuzda bulunan 15 yolcu gemisi ve 5 feribotumuzda yaklaşık 10 bin kişi kapasitesi ve 74 WC ile hizmet verebilecektir. Ayrıyeten elektrik, temiz-pis su ilişkileri bulunan 5 feribotumuzun araç güvertelerinde toplam 3.000 metrekarelik alanda Sahra Hastanesi, yemekhane vb. alanlar kurulabilecektir.”
‘ALTERNATİF YENİ İMAR YOLLARI AÇMA ÇALIŞMALARIMIZ DEVAM EDİYOR’
Açıklamada zelzele anında kesintisiz ulaşımı sağlayacak viyadük, köprü, menfez üzere sanat yapılarında uygunlaştırma, yenileme çalışmaları ve alternatif yeni imar yollarının açılması çalışmalarının da devam ettiği belirtilerek, “30 Ekim 2020 sarsıntısından sonra; 61 adet köprü ve menfezin projelendirme çalışmalarına başladık. 26 adet köprü ve menfez imalatını tamamladık. 16 adet köprü ve menfez imalatı bu sene tamamlanacak. 2023 sonunda 42 adet köprü ve menfez tamamlanmış olacak. 8 adet köprü için proje çalışmalarında sona geldik, bu sene imal çalışmalarına başlayacağız. Zelzele anında ulaşımın kesintisiz sağlanabilmesi için alternatif yeni imar yolları açma çalışmalarımız devam ediyor. İmali devam eden 2,5 kilometrelik Buca Homeros Bulvarı-Otogar temas tüneli ile birlikte toplam 7,1 kilometrelik alternatif bir ulaşım yolu olacak. Otogar bölgesindeki viyadük irtibatı çalışmalarında sona geldik, kısa müddette trafiğe açacağız. Karşıyaka ilçesi Ordu Bulvarı’nın Anadolu Caddesi kontağını trafiğe açtık. Karşıyaka Kemal Baysak Bulvarı’nda demiryolu üzerinden yapacağımız taşıt üst geçidi ile Mavişehir bölgesine alternatif bir yol daha kazandırmış olacağız. Kamulaştırma çalışmalarında sona geldik, yıl sonuna yanlışsız üretim ihalesi çalışmalarına başlayacağız” tabirlerine yer verildi.